W ostatnich latach powiat olkuski mierzy się z coraz większymi wyzwaniami związanymi z gospodarką wodną. Z jednej strony rosnące zagrożenie suszą – spowodowane zmianami klimatu i deficytem opadów – a z drugiej strony występujące coraz częściej lokalne podtopienia, szczególnie po gwałtownych opadach. Jednym z kluczowych czynników wpływających na obecne problemy hydrologiczne jest także wieloletnia działalność górnicza. Wydobycie rud cynku i ołowiu prowadzone w regionie do końca 2020 roku miało poważne skutki dla lokalnego środowiska, w tym dla wód podziemnych oraz podnoszeniu się poziomu wód gruntowych. Wszystkie te zjawiska pokazują, jak skomplikowanym i delikatnym systemem jest lokalny obieg wody.
Po zakończeniu działalności górniczej, następuje stopniowe podnoszenie się poziomu wód gruntowych, które przez dziesięciolecia były sztucznie obniżane przez odwadnianie kopalń. To zjawisko, choć naturalne, wywołuje nowe zagrożenia – w tym lokalne podtopienia w niektórych częściach gmin: Olkusz, Bukowno, Bolesław.
Szczególnego znaczenia nabierają tu działania Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Olkuszu. Spółka nie tylko zapewnia wodę mieszkańcom, ale także inwestuje w systemy odporniejsze na zmiany klimatyczne i ekstremalne zjawiska pogodowe.
To między innymi kompleksowe rozwiązania zarówno w obszarze przeciwdziałania suszy, jak i reagowania na skutki podtopień. W praktyce oznacza to inwestycje w:
- Program NFOŚiGW w Warszawie - „Przeciwdziałanie zagrożeniu i skutkom suszy poprzez unowocześnienie systemu monitorowania infrastruktury dostaw wody na obszarze działania PWiK Sp. z o.o. z siedzibą w Olkuszu”.
Spółka realizuje projekt mający na celu rozbudowę monitoringu sieci wodociągowej. Nasza inwestycja ukierunkowana jest na wymianę wodomierzy głównych u naszych odbiorców na wodomierze ze zdalnym odczytem oraz montaż słupków telemetrycznych. Na czym polega nowoczesność tych urządzeń i jaki ma to związek z racjonalnym zużyciem wody?
Otóż urządzenia te bilansować będą ilość pobranej wody przez odbiorców w powiązaniu z punktami monitoringowymi zlokalizowanymi na sieci wodociągowej, co pozwoli na stwierdzenie ewentualnych wycieków na infrastrukturze.
- Informatyczny system SCADA - sterowanie oraz monitorowanie infrastruktury wodnej
W 2024 roku w PWiK Sp. z o.o. został uruchomiony nowy informatyczny system SCADA służący do sterowania oraz monitorowania pracy systemu wodociągowego na terenie naszej działalności tj. w gminach Olkusz, Bukowno, Klucze i Bolesław. Nowy system pozwala na pełną automatyzację pracy m.in. ujęć wód podziemnych i przepompowni wody na sieci wodociągowej stale monitorując parametry pracy wszystkich obiektów. Umożliwia on także m.in. szybką reakcję na ewentualne awarie przez co wyraźnie redukuje się straty wody oraz znacząco usprawnia eksploatację całego systemu.
- Modernizację sieci kanalizacyjnej a także planowaną modernizację Oczyszczalni Ścieków w Bukownie
Aktualnie w miejscach najbardziej zagrożonych podtopieniami (w tym w miejscowości Bukowno) prowadzone są prace modernizacyjne związane z przebudową sieci kanalizacji sanitarnej przeciwdziałające infiltracji wód gruntowych do kanalizacji sanitarnej.
- Monitorowanie procesu podnoszenia się wód gruntowych na terenie działalności PWiK sp. z o. o.
W związku z likwidacją kopalń rud cynku i ołowiu na terenie olkuskim a tym samym podnoszeniem się poziomu wód gruntowych, PWiK Sp. z o.o. od 2021 roku prowadzi stały monitoring położenia podziemnego lustra wody w studniach głębinowych. Prowadzone są także dodatkowe badania laboratoryjne jakości wody oraz utrzymywana jest stała współpraca z ZGH „Bolesław” S.A. w zakresie wymiany aktualnych informacji związanych z procesem zatapiania kopalni.
- Zrównoważone zarządzanie wodą pitną
Pomimo okresowych nadmiarów wód opadowych, zasoby wód pitnych w regionie pozostają ograniczone. Dlatego PWiK nadal kontynuuje działania na rzecz ich oszczędzania, jak
np. redukcja strat wody w sieci i promowanie zrównoważonego zużycia przez mieszkańców, a także szuka alternatywnych źródeł ich pozyskania.
Obecnie Spółka posiada cztery podstawowe ujęcia wody zlokalizowane w miejscowościach: Kolbark, Cieślin (2 ujęcia), Bydlin. Pozostałe lokalne ujęcia to: Góry Bydlińskie, Kosmolów, Braciejówka, Podlesie Rabsztyńskie, Zadole Kosmolowskie, Podlesie - Bukowno, Bór Biskupi - Bukowno. Przedsiębiorstwo nieustannie modernizuje i rozbudowuje system zaopatrzenia w wodę. W listopadzie 2024 roku wykonano odwiert pod studnię głębinową tym razem na terenie Gminy Olkusz w miejscowości Zimkówka (obręb Braciejówka) w celu wykonania nowego ujęcia wody głębinowej, aby zdywersyfikować i zwiększyć dostawy wody. Aby móc włączyć ujęcie Zimkówka w system zaopatrzenia w wodę PWiK pozyskał środki z pożyczki BGK na realizację ujęcia oraz magistrali w kierunku Zbiornika Parcze oraz w kierunku magistrali Jaroszowiec.
Ważnym elementem strategii PWiK Olkusz jest edukacja lokalnej społeczności. Spółka prowadzi kampanie edukacyjno-informacyjne, jak oszczędzać wodę w domu i racjonalnie nią gospodarować. Przedsiębiorstwo w czerwcu br. wzięło udział w projekcie LIFE ekoMAŁOPOLSKA wspólnie ze Stowarzyszeniem Szansa Białej Przemszy (beneficjentem środków programu LIFE). W ramach projektu edukowano m.in. w temacie jak radzić sobie
z wodami opadowymi (np. instalacja zbiorników na deszczówkę czy ogrodów retencyjnych).
Region olkuski stoi dziś przed złożonym wyzwaniem: jak równocześnie przeciwdziałać suszy i radzić sobie z podtopieniami. Działania Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Olkuszu pokazują, że możliwe jest podejście systemowe – łączące inwestycje w infrastrukturę, nowoczesne zarządzanie wodą, edukację i współpracę z samorządami.
Tylko taka zintegrowana strategia pozwoli zapewnić mieszkańcom regionu bezpieczeństwo dostawy wody – dziś i w przyszłości.
