Pseudomonas aeruginosa, czyli pałeczka ropy błękitnej, pochodzi z języka greckiego, a jej pierwszy człon, pseudomonas, znaczy „fałszywa jednostka”. „Pseudes” to fałszywy, a „monas” to pojedynczy,natomiast drugi człon nazwy pałeczki ropy błękitnej, czyli aeruginosa w łacinie oznacza grynszpan, korozję miedzi. W wolnym tłumaczeniu można nazwać tę bakterię “fałszywą jednostką grynszpanu”. Sformułowanie fałszywa jednostka w początkach historii mikrobiologii było stosowane w celu określenia drobnoustrojów. Skojarzenie z korozją miedzi wywodzi się z turkusowego zabarwienia kultur bakteryjnych.
Pseudomonas aeruginosa to bakteria środowiskowa, która bardzo często występuje w wodzie i wilgotnych miejscach. Jeśli chodzi o ich morfologię, to pod mikroskopem wyglądają na proste lub nieznacznie wykrzywione pałeczki. Mają bardzo małe wymagania odżywcze, a ich najlepsze środowisko życia mieści się w zakresie temperatur 5-45°C.
Pseudomonas aeruginosa jako wszechstronny oportunista potrafi żyć prawie wszędzie, gdzie jest trochę wilgoci, od gleby po roztwory do dezynfekcji. Potrafi nawet przetrwać w wodzie destylowanej i roztworach mydła.
Pseudomonas aeruginosa wytwarza barwne związki:
- piocyjaninę – niebieskozielony pigment, który ma właściwości toksyczne i przeciwutleniające,
- piowerdynę – żółtozielony barwnik fluorescencyjny, dzięki któremu kolonie tych bakterii świecą pod lampą UV.
Pseudomonas aeruginosa to mistrz w tworzeniu biofilmu, czyli cienkiej warstwy bakterii przyczepionych do różnych powierzchni.
Jak wykrywa się Pseudomonas aeruginosa?
Próbki pobiera próbkobiorca do sterylnych butelek, które wcześniej zostały przygotowane i przekazuje do dalszej analizy. W laboratorium wykonuje się posiew metodą filtracji membranowej według normy PN-EN ISO 16266:2009 na specjalnym podłożu wykrywającym Pseudomonas aeruginosa, następnie inkubuje się 36±2°C przez 44±4h, w międzyczasie kontroluje się wzrost na płytce po 22±2h. Po upływie 44±4 godzin sprawdzamy płytki, jeśli kolonie są obecne to można zaobserwować żółtozielone lub niebieskie kolonie o średnicy około 2mm. Mają nieregularny brzeg oraz lekko matową, czasami metaliczną powierzchnię i wzniesiony środek. Charakterystyczną cechą Pseudomonas aeruginosa jest zapach jaśminu.
Obecność Pseudomonas aeruginosa w wodzie przeznaczonej do spożycia.
Pseudomonas aeruginosa nie jest uwzględniony w załącznikach jako parametr mikrobiologiczny. Wymagane jest, aby nie występował w próbce o określonej objętości. Aktem regulującym jakość wody jest Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 07 grudnia2017r.
w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Wskazuje on między innymi:
- wymagania mikrobiologiczne, fizykochemiczne, organoleptyczne,
- minimalną częstotliwość pobierania próbek,
- miejsce poboru próbek.
Badania na obecność Pseudomonas aeruginosa wykonuje się między innymi:
- w wodzie butelkowanej (0 jtk w 250ml);
- w placówkach ochrony zdrowia (0 jtk w 250ml);
- w miejscach obiegu zamkniętym wody np. cysterny, samoloty, pociągi.
jtk - jednostka tworząca kolonie – to taka pojedyncza bakteria, która potrafi rozmnożyć się na pożywce tak, że pozostaje z niej widoczna kropka. Licząc te kolonie możemy dowiedzieć się ile bakterii było w próbce badanej.
Gdzie można wykryć Pseudomonas aeruginosa?
Pseudomonas może występować w instalacjach wodociągowych. Najczęściej wykrywany w miejscach, w których nie były używane krany. Może być obecny w beczkowozach, w których rozwozi się wodę. Wewnątrz cysterny, na jej powierzchni może pojawić się cienka warstwa mikroorganizmów, które przyczepiając się do ścianek tworzą śliską warstwę tak zwany biofilm. Pseudomonas występuje również w środowisku naturalnym na przykład: w jeziorach, rzekach, stawach oraz wodach gruntowych.
Jak się pozbyć tej bakterii z instalacji wodnej?
Najlepszym sposobem na pozbycie się Pseudomonas aeruginosa jest czyszczenie i dezynfekcja. Można zastosować płukanie termiczne, czyli ogrzewanie wody do temperatury 70°C przez około 30 minut. Innym sposobem jest dezynfekcja chemiczna tj. chlorowanie lub ozonowanie. Należy pamiętać aby systematycznie czyścić słuchawki prysznicowe i zawory, w których może tworzyć się biofilm.
Badania przeprowadzone w beczkowozach, w naszym laboratorium wykazują brak obecności bakterii Pseudomonas aeruginosa.
